8 Kasım
Gayrimenkul sektörünün istihdama katkısı
Gayrimenkul sektörünün istihdama katkısı
Türkiye’de inşaat sektörü¨, gerek altyapı yatırımları, gerekse konut inşaatları çerçevesinden bakıldığında, son yıllarda öne çıkan sektörler arasında yer almaktadır. Genel olarak inşaat sektörü¨, güçlü¨ sekto¨rel bağlantıları nedeniyle ekonominin su¨ru¨kleyici sekto¨rlerinden biri olarak kabul edilmektedir. U¨lkemizde 2000 sonrası do¨nem ele alındıgˆında, sekto¨ru¨n bu¨yu¨me hızı hemen her do¨nemde GSYI·H bu¨yu¨me hızının u¨zerinde bir seyir izlemis¸tir. Türkiye’de inşaat sekto¨ru¨nu¨n performansının, du¨nyanın birc¸ok u¨lkesinde oldugˆu gibi, u¨lkenin genel iktisadi performansına paralel degˆis¸imler go¨sterme egˆiliminde oldugˆu bilinmektedir. Genel olarak, u¨lke ekonomisinin bu¨yu¨du¨gˆu¨ yıllarda, ins¸aat sekto¨ru¨nde c¸arpan etkisiyle daha bu¨yu¨k bir bu¨yu¨me ve benzer s¸ekilde u¨lke ekonomisinin ku¨c¸u¨ldu¨gˆu¨ yıllarda daha bu¨yu¨k bir ku¨c¸u¨lme gerc¸ekles¸mektedir.
Tu¨rkiye’de bu¨yu¨me ve istihdam ilis¸kisi ac¸ısından ayrıcalıklı konuma sahip olan ins¸aat sekto¨ru¨ ve o¨zu¨nde konut imalatı ile buna bagˆlı alt sekto¨rler ekonominin en o¨nemli unsurlarındandır. Tu¨rk Konut sekto¨ru¨ son on bes¸ yıllık su¨rec¸te c¸ok hızlı bir gelis¸im kaydetmis¸tir. I·ns¸aat sekto¨ru¨nu¨n makroekonomi ac¸ısından o¨nemi c¸arpan etkisinden kaynaklanmakta olup, 250 alt sekto¨ru¨ harekete gec¸irerek gerek bu¨yu¨me gerekse istihdam u¨zerine etki yaratmaktadır. Bu¨yu¨k oranda yerli sermayeye dayanan sekto¨r, istihdam katkı ve potansiyeli yu¨ksek sekto¨rlerin bas¸ında gelmektedir. Sekto¨ru¨n toplam istihdam ic¸indeki payı uzun yıllardır artıs¸ egˆilimi go¨stermektedir. Bu o¨zelligˆi ile ins¸aat sekto¨ru¨nu¨n bu¨yu¨menin kapsayıcı olması o¨nceligˆine ciddi anlamda katkı verdigˆi du¨s¸u¨nu¨lmektedir. Son birkaç yıldır inşaat sektöründe dalgalanma yaşansa da 2005 yılında 1 milyon kişiye iş olanağı sağlayan sektör 2015 yılına gelindiğinde ise yaklaşık 2 milyon kişiye istihdam sağlar hale geldi. Son yıllarda yaşanan daralmaya rağmen inşaat sektöründe 1,5 milyon istihdam olanağı sağlandı. İnşaat sektörü son iki yılda ortalama olarak istihdamın yüzde 6’lık kısmını oluşturdu. Sektör yapısı gereği geniş bir yaş gurubu ile her eğitim düzeyinden kişilere istihdam sağlama özelliğe sahip. Gerek beyaz gerekse mavi yakalılar için istihdamı artırıcı bir özelliği olan inşaat sektörü son yıllarda bir çok sektörden daha fazla iş imkanı yarattı.
Tu¨rkiye’de ins¸aat sekto¨ru¨nu¨n ne o¨lc¸u¨de bu¨yu¨du¨gˆu¨nu¨n bir digˆer göstergesi olarak da, yeni ve ilave yapılar ic¸in alınan yapı ruhsatı sayısı kullanılmaktadır. 2015 yılına kadar yükseliş eğiliminde olan sektör özellikle son iki yıldır talep azalması nedeniyle düşme eğilimin girmiştir. Geçtiğimiz yıla baktığımızda, Belediyeler tarafından verilen yapı ruhsatlarının 2019 yılında bir önceki yıla göre, bina sayısı yüzde 48.3, yüzölçümü yüzde 52.4, değeri yüzde 43.8, daire sayısı yüzde 53.9 azaldı. 2019 yılında yapı ruhsatı verilen binaların toplam yüz ölçümü 70.5 milyon metrekare oldu. Oysa bu 2018’de 148 milyonu, 2017’de ise 287 milyonu aşmıştı. Geçen yıl ruhsat verilen daire sayısı ise yaklaşık 306 bin oldu. 2018’de inşaat firmaları 663 bin, 2017’de ise 1 milyon 400 bin konut için ruhsat almıştı.
2020 yılında toparlanma başladı
Bir inşaata başlamadan önce inşaat alanının bulunduğu belediyeden alınacak izni gösteren yapı ruhsatı sayısında 2020 yılının ilk yarısında geçen yıla göre artış görüldü. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Ocak-Haziran 2020 dönemine ait verilere göre söz konusu dönemde geçen yılın aynı dönemine göre yapı ruhsatı verilen bina sayısında yüzde 45.5, yüz ölçümü yüzde 40.8, değeri yüzde 54.8 ve daire sayısı yüzde 72,9 oranında arttı. Gelecekteki görünüme bakıldığında, sektör uzun vadede hemen hemen tüm alanlarda yüksek potansiyelini koruyor. Kısa vadeli kırılganlıkların kamu desteğiyle aşılma sağlanıyor ancak kalıcı bir toparlanmadan bahsedebilmek için ekonomik finansal piyasalarda istikrarın ve güven endekslerindeki ivmelenmenin görülmesi gerekiyor.
Soner Keleş
08.11.2020
